تربیت کودک «صلاحی» است نه «اصلاحی» + فیلم

مسعود جان‌بزرگی، استاد تمام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در سلسله جلسات «تربیت فرزند براساس رویکرد درمان معنوی» که به همت ایکنای قم تولید شده است، به مصادیق تربیت معنوی می‌پردازد. در ذیل متن و ویدئوی نهمین درس ایشان از نظر می‌گذرد:

در حوزه منابع و کتب آموزشی در حوزه تربیت کودک، تاکنون یک منبع واحد که بتواند به تمام پرسش‌های والدین برای تربیت فرزند پاسخ بدهد، تدوین نشده است. اگرچه بخش‌هایی از منابع موجود از جمله کتاب‌های ترجمه شده به زبان فارسی در حوزه تربیت کودک با فرهنگ ما سازگاری دارد، اما بخشی از مطالب این کتب با فرهنگ ایرانی و اسلامی ناسازگار و یا فاقد اعتبار علمی است.

در حوزه تربیت کودک براساس رویکرد درمان معنوی، کتاب «آموزش اخلاق، رفتار اجتماعی و قانون‌پذیری به کودکان» از انتشارات ارجمند را پیشنهاد می‌کنم؛ در این کتاب به همراه ناهید نوری و مژگان آگاه‌هریس، از روانشناسان حوزه تربیت کودک، مباحث تربیتی و آموزشی ویژه «تربیت کودکان پیش از دبستان» را به رشته تحریر درآورده‌ایم. این کتاب نسبتاً خوب را برای بهره‌مندی مربیان مهدهای کودک و پیش‌دبستانی تألیف کرده‌ایم، اما والدین هم می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.

بیشتر بخوانید:

• دو پرسش اساسی در سبک فرزندپروری مقتدرانه + فیلم
• آسیب‌ها و عوامل تهدیدکننده روان کودک + فیلم
• گریه کودکان را بشنویم + فیلم
• والدین در تربیت کودکان مأیوس نشوند + فیلم
• فتوتیتر | چه زمانی رجوع به مشاور کودک ضروری است؟
• فیلم | کودک با لجبازی مرزهای ذهنی‌اش را تعیین می‌کند

  ---

والدین در تربیت کودک باید یک مقطع سنی از فرزندان خود جلوتر باشند، به این‌‌ منظور که اطلاعات کافی درباره ورود کودکان به سن و مقطع بعدی زندگی‌شان را کسب کنند؛ به‌طور مثال والدین فرزندی که قرار است به مهدکودک برود باید مهارت‌ها و برنامه‌های مواجهه‌سازی کودک با محیط جدید را از پیش کسب کند، مهارت‌هایی مانند چگونگی آماده کردن کودک برای پذیرش و ماندن در مهدکودک، ترغیب کودک برای رفتن به مهدکودک و آشنا کردن او با محیط از جمله آن است.

ممکن است این صحنه را زیاد مشاهده کرده باشیم که مادری در حیاط مدرسه منتظر فرزندش می‌ماند و این کار را تا زمانی که کودک به محیط جدید عادت کند، تکرار می‌کند. این اقدام مادر حرکت اصلاحی و پرهزینه به‌شمار می‌رود و ممکن است کودک آسیب ببیند. در حالی که والدین باید پیش از مقطع دبستان فرزند خود، آموزش‌های لازم را فرابگیرند و کودک را برای رفتن به مهدکودک یا پیش‌دبستانی آماده کنند.

والدین در تربیت کودک باید اقدامات صلاحی انجام بدهند تا به کارهای اصلاحی گرفتار نشوند، تعابیر «صلاح» و «اصلاح» از کلام مرحوم رجبعلی مظلومی، استاد و پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان وام گرفته‌ شده‌ است و ما هم در تربیت کودک براساس رویکرد معنوی طرفدار کارهای صلاحی هستیم.

«تربیت صلاحی» کودک به‌معنای آگاهی والدین از برنامه تربیتی و آموزشی کودک و اجرا و پیاده‌سازی به‌هنگام و صحیح آن است؛ به‌طور مثال والدین باید یک‌ هفته پیش از زمان مدرسه رفتن کودکان برنامه ذهنی آنان را فعال کنند. یکی از این برنامه‌ها آن است که کودک به تعامل با هم‌سن‌وسالان خود نیاز دارد و این امر در فضای مدرسه برای او فراهم می‌شود و اگر والدین بتوانند این برنامه را پیش از موعد مقرر در ذهن فرزندشان فعال کنند، رفتن به مدرسه برای او آسان‌تر می‌شود، اما اگر اجبار و زور در رفتن کودک به مدرسه به‌کار گرفته شود منجر به ناسازگاری او با محیط مدرسه شده و یک سیستم متشکل از خانواده و مدرسه را درگیر می‌کند.

دانش‌آموز ناسازگار با محیط مدرسه واکنش‌هایی مانند بی‌قراری و گریه کردن را بروز می‌دهد و زمانی که خود را متمایز از سایر هم‌کلاسی‌هایش مشاهده می‌کند، دچار احساس ناتوانی می‌شود و این احساس ناتوانی تبدیل به افکار منفی و مشکلات ذهنی دیگر در سنین کودکی شده و ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند.