تست کتل چیست؟

ریموند کتل در انگلستان به دنیا آمد او با استفاده از تحلیل عاملی یک پرسشنامه برای سنجش ۱۶ عاملی صفت شخصیتی تدوین کرد. نظریه شخصیت کتل، یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی بوده که به بررسی نظریه شخصیت در دیدگاه کتل می‌پردازد. ریموند برنارد کتل (Raymond Bernard Cattell) در طی سه دهه به کمک پرسش‌نامه‌ها، آزمون‌های شخصیت و مشاهده رفتار در شرایط واقعی زندگی، گسترده‌ترین مطالعه را درباره صفات شخصیت انجام داد.

از نظر کتل، در صفات شخصیتی یک پیوستگی خاصی دیده می شود. به عبارت دیگر، هر فرد تا حدی شامل همه این 16 ویژگی است، اما ممکن است در برخی صفات زیادتر و در برخی دیگر کمتر باشد.

لیست ویژگی های شخصیتی زیر برخی از اصطلاحات استفاده شده برای هر یک از 16 بعد شخصیت توصیف شده، توسط کتل را توصیف می کند.

انواع صفات

محور اصلی نظریه کتل، تمایزی است که میان دو نوع صفات صوری (surface traits) و صفات پایه یا عمقی (source trait) قایل می‌شود. صفات صوری، مجموعه‌ای از ویژگی‌های رفتار هستند که آشکار و ظاهری‌اند و دوام و ثبات آن‌ها بسیار کم است و در اثر ارتباط صفات عمقی با یکدیگر حاصل می‌شوند. صفات عمقی، منبع و سرچشمه صفات صوری و علت‌های واقعی رفتار آدمی هستند. این صفات بادوام‌ بوده و از نظر کتل اهمیت بیشتری دارند. زیرا به صورت عوامل و پدیده‌های زیربنایی شخصیت عمل می‌کنند. صفات عمقی دو دسته‌اند:

صفات سرشتی (constitutional traits) که ارثی‌اند و شخص آن‌ها را با خود به دنیا می‌آورد.

صفات محیطی ( environmental – mold traits) که با آموختن و تربیت به دست آمده و حاصل محیط‌ می‌باشند.

کتل، صفات را بر این اساس که خود را به چه صورتی نشان می‌دهند، به سه دسته تقسیم کرده است:

1. صفات پویا (dynamic traits): صفاتی که فرد را به سوی هدفی به حرکت در می‌آورند.

2. صفات توانشی (ability traits): صفاتی که استعداد، قابلیت و توانایی فرد را برای رسیدن به هدفی نشان می‌دهند.

3. صفات خلقی (temperament traits): صفاتی که نشان دهنده خصوصیاتی مانند انرژی، واکنش عاطفی، سرعت عکس‌العمل و سرعت و قوت انگیزشی هستند.

انگیزه‌های فطری و انگیزه‌های اکتسابی (Erg & Metaerg)

کتل، واکنش‌های انسان را ناشی از دو صفت عمقی و پویا می‌داند، که نقش انگیزشی دارند(ارگ و متاارگ).

منظور کتل از ارگ، انگیزه‌های ارثی و فطری هستند. تعریف کتل چنین است: استعدادی ذاتی است که به صاحب آن اجازه می‌دهد تا برای واکنش در برابر بعضی امور، آمادگی بیشتری پیدا کرده و نسبت به آن‌ها انگیختگی و هیجان ویژه‌ای داشته باشد و بر اساس آن‌ها به فعالیت‌هایی که او را به هدف خاصی رهنمون می‌سازند، بپردازد. بعضی از ارگ‌هایی را که کتل مشخص کرده است از این قرارند: میل جنسی، ترس، نیاز به حمایت، کنجکاوی، نیاز به استراحت، روح اجتماعی و گریز از تنهایی خود، دوستی، سازندگی و ...

متاارگ یا انگیزه‌های اکتسابی، صفت پویای عمقی است که توسط محیط شکل گرفته و محصول عوامل فرهنگی ـ اجتماعی می‌باشد. همه انگیزه‌های غیر فطری مثل علایق، رغبت‌ها و عواطف گوناگون از جمله متاارگ‌ها هستند.

روش تعیین صفات عمقی یا فاکتورهای اصلی شخصیت

کتل، برای دستیابی به صفات عمقی از سه روش زیر استفاده کرد:

1. پرونده زندگی (life records) یا L-data: شامل اطلاعات مربوط به گذشته فرد که از طریق پرونده‌های رسمی مراکز یا مصاحبه با دوستان و خانواده فرد به دست می‌آید.

2. پرسش‌نامه خودسنجی (self- rating questionnaire) یا Q-data: عبارت است از ارزیابی و تصویری که فرد از خود ارایه می‌دهد.

3. آزمون‌های عینی (objective tests) یا T-data رفتار فرد از طریق این آزمون‌ها مورد بررسی و نتیجه‌گیری عملی و عینی قرار می‌گیرد.

کتل، سعی کرد با استفاده از روش تحلیل عاملی در مورد این سه نوع اطلاعات به صفات عمومی شخصیت دست یابد.

او نخست با ادغام برخی صفات از فهرست آلپورت ‌ـ ‌اودبرت ( Allport & Oddbert) آن را به حدود دویست صفت تقلیل داد و بعد، از خود افراد و همسالانشان خواست که آن‌ها را بر اساس این صفات، درجه‌بندی کنند. سپس با تعیین همبستگی آماری میان مابقی صفات و با روش تحلیل عوامل، صفاتی که بیشترین ارتباط را با یکدیگر داشتند، مشخص کرده و آن‌ها را بیشتر مورد تحقیق قرار داد تا این که 16 عامل یا صفت را به عنوان عوامل اصلی یا صفات عمقی شخصیت شناسایی کرد.

 عامل A : ادواری خویی-گسیخته خویی (مردم آمیزی، مردم گریزی)

 عامل B : هوش عمومی- نارسایی عقلی (استدلال انتزاعی- استدلال عینی)

 عامل C: نیرومندی من- نوروز گرایی عمومی (پایداری هیجانی- ناپایداری هیجانی

 عامل E: سلطه استیلا، اطاعت، تسلیم (سلطه گری- سلطه پذیری)

 عامل F: سرزندگی- دل مردگی

 عامل G: خلق استوار- نارس و وابسته (باوجدان- مصلحت گرا)

 عامل H: ادواری خویی متهورانه، گسیخته گویی اساسی (جسور- ترسو)

 عامل I: حساسیت هیجانی- زمختی رشدیافتگی (حساس، نرم خو- غیر حساس، یک دنده)

 عامل L: گسیخته خویی پارانویاگونه- در دسترس بودن اعتماد آمیز (شکاک- زود باور)

 عامل M: کولی گری - رغبت های عملی (خیال پرداز - اهل عمل)

 عامل N: ظرافت کاری- سادگی بی ظرافت (رک گویی و صراحت- حفظ حریم خصوصی)

 عامل O: بی اعتمادی اضطرابی- اعتماد توام با آرامش (مستعد احساس گناه- اطمینان به خود)

 عامل Q1: تجربه گرا- محافظه کار/ باز بودن نسبت به تغییر

 عامل Q2: خودکفایی- ناتوانی در اخذ تصمیم (مسلط به خود- متکی به دیگران)

 عامل Q3: مهار کردن اراده و پایداری خلق و خو (کمال گرا- اختلال مدارا)

 عامل Q4: تنش عصبی (مضطرب- آرام)

یکی از نکات مهم در مورد تست کتل تفسیر این تست می باشد. گاهی چند عامل با هم ترکیب شده و معنای دیگری از تست استخراج می شود و به همین دلیل بهترین راهکار مراجعه به روانشناس متخصص می باشد و دادن این تست به تنهایی و تفسیر آن توسط خود شخص با سوگیری همراه است و با دقت بالینی همراه نیست.

به همین منظور شما می توانید برای آشنایی بیشتر و شناخت شخصیت و تحلیل نتیجه تست کتل خودتان با مرکز تحقیقات، آموزش و مشاوره خانواده تماس بگیرید و با یکی از متخصصان نوبت تعیین کنید.

راه ارتباطی:

  ۳۲۸۱۲۷۷۷